Estratégias didáticas com base na educação emocional como articulação entre a macropolítica e a micropolítica na Catalunha

Autores

DOI:

https://doi.org/10.21723/riaee.v16iesp2.15114

Palavras-chave:

Educação emocional, Estratégicas didáticas, Micropolítica

Resumo

O propósito deste artigo é discutir as estratégias didáticas baseadas na Educação Emocional a partir da macropolítica e micropolítica desenvolvida pela comunidade da Catalunha (Espanha). Inicialmente, faremos uma breve revisão conceitual das estratégias didáticas e de educação emocional, em seguida, faremos uma breve discussão sobre as políticas desenvolvidas nesta comunidade na atual situação de sanitária atual e os desafios e possibilidades de formação para a construção de competências emocionais. Metodologicamente, utilizou-se uma pesquisa bibliográfica por meio da análise de documentos oficiais sobre educação emocional. Os resultados apontam para a importância de incluir a educação emocional no campo educacional, antes, durante e após a pandemia. O que é importante para a eficácia da educação emocional é a sensibilização e formação dos professores e o desenvolvimento de competências nos alunos, o que incidirá no desenvolvimento de competências que permitirão abordar os novos desafios colocados pela sociedade no século XXI.

Downloads

Não há dados estatísticos.

Biografia do Autor

Èlia Lopez-Cassà, Facultad de Educación. Universidad de Barcelona (UB), Barcelona

Profesora Lectora. Departamento de Didáctica y Organización Educativa.

Núria Rajadell-Puiggròs, Facultad de Educación. Universidad de Barcelona (UB), Barcelona

Profesora Titular. Departamento de Didáctica y Organización Educativa.

Graça dos Santos-Costa, Facultad de Educación. Universidad de Barcelona (UB), Barcelona

Profesora Asociada. Departamento de Didáctica y Organización Educativa y profesora titular del Departamento de Educación de la Universidade do Estado de Bahia (UNEB).

Referências

BISQUERRA, R. Educación emocional y bienestar. 1. ed. Barcelona: Wolters Kluwer, 2000. 299 p.

BISQUERRA, R. Educación emocional y bienestar. 1. ed. Wolters Kluwer: Barcelona, 2000. 299 p.

BISQUERRA, R. Educación para la ciudadanía y convivencia. El enfoque de la educación emocional. 1. ed. Wolters Kluwer: Barcelona, 2008. 315 p.

BISQUERRA, R. La educación emocional en la formación del profesorado. Revista interuniversitaria de formación del profesorado, n. 54, p. 95-114, 2005. Disponible: https://www.redalyc.org/articulo.oa?id=27411927006. Acceso: 05 jul. 2020.

BISQUERRA, R. Psicopedagogía de las emociones. 1. ed. Síntesis: Madrid, 2009, 253 p.

BISQUERRA, R.; GARCÍA-NAVARRO, E. La educación emocional requiere formación del profesorado. Revista Participación educativa, v. 5, n. 8, p. 15-27. 2018. Disponible: https://redined.mecd.gob.es/xmlui/handle/11162/178704. Acceso: 8 jun. 2019.

BISQUERRA, R.; PÉREZ-ESCODA, N. Las competencias emocionales. Educación XXI, n. 10, p. 61-82. 2007. Disponible: https://online.ucv.es/resolucion/files/Bisquerra-R.-y-P%c3%a9rez-N.-2007.-Las-competencias-emocionales.pdf. Acceso: 5 jul. 2020.

CABELLO, R.; RUÍZ-ARANDA, D.; FERNÁNDEZ-BERROCAL, P. Docentes emocionalmente inteligentes. Revista electrónica interuniversitaria de formación del profesorado, v. 13, n. 1, p. 41-49, 2010.

CUENCA, R. El futuro de los sistemas educativos en clave de gobernanza. Una introducción. Revista Iberoamericana de Educación, v. 83, n. 1, p. 9-11, 2020. https://doi.org/10.35362/rie83391 Disponible: https://rieoei.org/RIE/article/view/3911/4094. Acceso: 8 jun. 2020.

DELORS, J. (Coord.). La educación encierra un tesoro. 1. ed. Madrid: Santillana, 1996. Disponible: https://unescocat.org/es/2018/10/10/la-educacion-encierra-un-tesoro-1996/. Acceso: 22 jun. 2020.

DEPARTAMENT D’EDUCACIÓN GENERALITAT DE CATALUNYA. Acompanyament durant la pandèmia i la tornada a l’escola. 2020. Disponible: http://ensenyament.gencat.cat/ca/arees-actuacio/families/ajudem-fills/pan demia/que-podem-fer/. Acceso: 10 nov. 2020.

DEPARTAMENT D’EDUCACIÓN GENERALITAT DE CATALUNYA. Dades actualitzades SAPS-CoV-2 als centres educatiu. 2020. Disponible: http://ensenyament.gencat. cat/ca/actualitat/escolasegura. Acceso: 25 out. 2020.

DEPARTAMENT D’EDUCACIÓN GENERALITAT DE CATALUNYA. Educación socioemocional. Mòdul formatiu. Disponible: http://ensenyament.gencat.cat/ca/ arees-actuacio/families/recursos/moduls-formatius/educacio-socioemocional/. Acceso: 22 de oct. 2020.

DEPARTAMENT D’EDUCACIÓN GENERALITAT DE CATALUNYA. Red telemática educativa de Cataluña: plan de salud escuela e comunidad. Bem estar emocional- equilibrio emocional. Disponible: http://xtec.gencat.cat/ca/comunitat/salutescola/psec/benestare mocional/. Acceso: 5 nov. 2010.

DURLAK, J. A. et al. The impact of enhancing students’ social and emotional learning: a meta-analysis of school-based universal interventions. 2011. Disponible: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21291449/. Acceso: 8 jun. 2019.

ESPAÑA. Ministerio de Sanidad y de Educación y Formación Profesional. Medidas de prevención, higiene y promoción de la salud frente a Covid-19 para centros educativos en el curso 2020-2021. 22 jun. 2020. Disponible em: https://www.educacionyfp.gob.es/dam/jcr:7e90bfc0-502b-4f18-b206-f414ea3cdb5c/medidas-centros-educativos-curso-20-21.pdf. Acceso: 8 de oct. 2019.

EXTREMERA, N.; FERNÁNDEZ-BERROCAL, P. La importancia de desarrollar la inteligencia emocional en el profesorado. Revista Iberoamericana de Educación, v. 33, n. 8, p. 1-9, 2004. Disponible: https://rieoei.org/historico/deloslectores/759Extremera.pdf. Acceso: 8 set. 2019.

FARRERAS, B. Educar en la emoción. La educación del futuro. La Vanguardia, Barcelona, 18 mayo 2019. Disponible: https://www.lavanguardia.com/vida/20190518/62299610927/emocion-gestion-sentimientos-escuelas-metodologias-nuevas.html. Acceso: 5 nov. 2020.

FERNÁNDEZ-BERROCAL, P.; EXTREMERA, N. Ability emotional intelligence, depression, and well-being. Emotion Review, v. 8, p. 311-315, 2016. DOI: https://doi.org/10.1177/1754073916650494

GARCÍA-NAVARRO, E. Formación del profesorado en educación emocional: diseño, aplicación y evaluación. 1. ed. Universitat de Barcelona: Barcelona. 2017. 347 p.

GONZÁLEZ, R. C.; ARANDA, D. R.; BERROCAL, P. F. Docentes emocionalmente inteligentes. Revista electrónica interuniversitaria de formación del profesorado, v. 13, n. 1, p. 41-49, 2010. Disponible: https://emotional.intelligence.uma.es/ documentos/Docentes_emocionalmente_inteligentes_2010.pdf. Acceso: 19 de jul. 2020.

HARGREAVES, A. ¿Qué pasará en las escuelas después del coronavirus? Cinco grandes desafíos y oportunidades. Worlds of Education, 2020. Disponible: https://www.worldsofeducation.org/spa/woe_homepage/woe_detail/16755/%e2%80%9c%c2%bfqu%c3%a9-pasar%c3%a1-en-las-escuelas-despu%c3%a9s-del-coronavirus-cinco- Acceso: 15 jun. 2020.

LEC. Llei d'Educació Catalana. Llei 12/2009. 2009. Disponible: http://ensenyament.gencat.cat/web/.content/home/departament/normativa/ normativa-educacio/lec_12_2009.pdf. Acceso: 10 set. 2020.

LOE. Ley Orgánica de Educación. Boletín Oficial del Estado, n. 106, 4 may 2006. Disponible: https://www.boe.es/eli/es/lo/2006/05/03/2/con. Acceso: 10 set. 2020.

LOMCE. Ley Orgánica para la Mejora de la Calidad Educativa. Boletín Oficial del Estado, n. 295, 10 dic. 2013. Disponible: https://www.boe.es/eli/es/lo/2013/12/09/8/con. Acceso: 10 set. 2020.

LÓPEZ-CASSÀ E.; PÉREZ-ESCODA, N. La educación emocional un derecho ineludible. In: Colección Participación e incidencia política. CIPI EDICION, 2019. p. 557-571. Disponible: https://www.researchgate.net/publication/337831061_La_educacion_emocional_en_los_centros_educativos_Un_derecho_ineludible. Acceso: 20 dic. 2019.

OECD. The impact of Covid-19 on Education insights from at a Glance 2020. 2020. Disponible: https://www.oecd.org/education/the-impact-of-covid-19-on-education-insights-education-at-a-glance-2020.pdf. Acceso: 20 dic. 2020.

OMS. Policy Brief: Education during Covid-19 and beyond. 2019. Disponible: https://www.un.org/development/desa/dspd/wp-content/uploads/sites/22/2020/08/sg_policy_brief_covid-19_and_education_august_2020.pdf. Acceso: 20 sep. 2020.

ONU. Covid-19 Respuesta. 2020. Disponible: https://www.un.org/es/coronavirus/response. Acceso: 15 sep. 2020.

PÉREZ-ESCODA, N. et al. Evaluación de un programa de educación emocional para profesorado de primaria. Educación XX1, v. 16, n. 1, p. 233-254, 2013. Disponible: http://revistas.uned.es/index.php/educacionXX1/article/view/725. Acceso: 5 sep. 2020.

PROYECTO DE LEY DE EDUCACIÓN. LOMLOE. 2019. Disponible: https://www.educacionyfp.gob.es/dam/jcr:8c7d3863-aaa7-4bbd-91b2-4d05bcb80286/apl-lomloe-web2020-03-03.pdf. Acceso: 8 sep. 2019.

RAJADELL, N. Los procesos formativos en el aula: estrategias de enseñanza-aprendizaje. In: SEPÚLVEDA, F.; RAJADELL, N. (Coord.). Didáctica general para psicopedagogos. Madrid: 6. ed. Madrid: UNED, 2014. p. 465-525.

RAJADELL, N. Principios y estrategias en el proceso de enseñanza-aprendizaje. In: PUJOL, M. A.; RAJADELL, N.; SUANNO, M. V. Didáctica y FORMACIÓN. Una mirada transdisciplinar. Madrid: Círculo Rojo, 2013. p. 101-122.

REDORTA, J.; OBIOLS, M.; BISQUERRA, R. Emoción y conflicto. Aprenda a manejar las emociones. 1. ed. Barcelona: Paidós, 2011.

SÁNCHEZ CASTILLO, M; ARAYA, R. Desafíos de la educación en la sociedad actual. Diálogos educativos, v. 12, p. 55-69, 2012. Disponible: https://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/4156179.pdf. Acceso: 10 jul. 2020.

SAVE THE CHILDREN. COVID-19: Cerrar la brecha. Impacto educativo y propuestas de equidad para la desescalada. 2020. Disponible: https://www.observatoriodelainfancia.es/ficherosoia/documentos/7086_d_COVID19Cerrarlabrecha.pdf. Acceso: 15 jul. 2020.

SERRANO, C.; ANDREU, Y. Inteligencia emocional percibida, bienestar subjetivo, estrés percibido, engagement y rendimiento académico en adolescentes. Revista de Psicodidáctica, v. 21, n. 2, p. 357-374, 2016. Disponible: https://ojs.ehu.eus/index.php/psicodidactica/article/viewFile/14887/14486. Acceso: 20 jun. 2020.

UNESCO Adverse. 2020. Disponible: https://en.unesco.org/covid19/educationresponse/consequences. Acceso: 22 jun. 2020.

UNESCO. Promoción del bienestar socioemocional de los niños y los jóvenes durante las crisis. 2020. Disponível: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000373271_spa?fbclid=IwAR1BBi6CoRKalki-Yi2IpussZMMzzRtHZvIdsyXyPI4D2P92-IKjLWfyOTQ. Acceso: 25 jul. 2020.

UNESCO. Replantear la educación: ¿Hacia un bien común mundial? París, 2015. Disponible: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000232697. Acceso: 15 jul. 2020.

UNICEF.COVID-19: Tiempo de pensar em abrir los centros educativos. París, 2020. Disponible: https://www.unicef.es/educa/blog/covid-19-tiempo-de-pensar-en-abrir-los-centros-educativos. Acceso: 22 oct 2020.

Publicado

01/05/2021

Como Citar

LOPEZ-CASSÀ, Èlia; RAJADELL-PUIGGRÒS, N.; SANTOS-COSTA, G. dos. Estratégias didáticas com base na educação emocional como articulação entre a macropolítica e a micropolítica na Catalunha. Revista Ibero-Americana de Estudos em Educação, Araraquara, v. 16, n. esp2, p. 1039–1057, 2021. DOI: 10.21723/riaee.v16iesp2.15114. Disponível em: https://periodicos.fclar.unesp.br/iberoamericana/article/view/15114. Acesso em: 28 mar. 2024.